همه ما بیل گیتس را به عنوان نماد جهانی کارآفرینی می‌شناسیم. بیل گیتس به عنوان یک کارآفرین با مایکروسافت و ویندوز، جهان و مفاهیم زیادی را تغییر داد و کامپیوتر‌های خانگی را برای همه قابل استفاده‌تر کرد. جهان امروز، کار و زندگی ما بدون ویندوز غیر قابل تصور است. کارآفرینی در حوزه‌های مختلفی زندگی ما را تغییر داده است. در ایران محمد کریم فضلی با بنیانگذاری گروه صنعتی گلرنگ و سپس گروه صنعتی پاکشو و تولید انواع گوناگون مواد شوینده نه تنها در اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی در کشور از دهه 40 شمسی تا کنون نقش مهمی داشته؛ همچنین با بهبود دسترسی به انواع شوینده‌ها و مواد بهداشتی، کیفیت زندگی ایرانیان را افزایش داده است. با نگاه به همین دو مثال از کارآفرینان موفق کاملاً اهمیت کارآفرینی برای زندگی همه ما واضح است. برای این که ببینیم چگونه می‌توان با کارآفرینی به بهبود اقتصاد کمک کرد اول باید ببینیم که کارآفرینی چیست و کارآفرین به چه کسی گفته می‌شود. سپس می‌توانیم به این موضوع که کارآفرینی چگونه جهان پیرامون ما را به جایی بهتر برای زندگی تبدیل می‌کند بپردازیم.

کارآفرینی چیست؟

کارآفرینی به شکل‌های زیادی تعریف شده است. شاید ساده‌ترین تعریف برای کارآفرینی آمادگی راه‌اندازی و توسعه کسب‌و‌کار با وجود تمام ریسک‌ها برای کسب سود است. بنابراین کارآفرینی نیاز به استفاده از منابع گوناگون مادی مثل نیروی کار، زمین و مواد اولیه برای ایجاد یا توسعه یک کسب‌و‌کار یا محصول یا خدمت دارد. به طور کلی می‌توان گفت کارآفرینی ایجاد، توسعه و یا تغییر خلاقانه محصولات و خدمات برای برطرف کردن نیاز‌های مصرف کنندگان به شیوه‌ای نوآورانه است. چنین کسب‌کار‌هایی به منظور ایجاد و توسعه نیازمند اکوسسیستم کارآفرینی هستند. ایجاد چنین اکوسیستمی نیز نیازمند حمایت دولت و سازمان‌های غیر دولتی از این نوع کسب‌و‌کار‌ها است.

تاریخچه تعریف واژه کارآفرینی

برای این که ببینیم کارآفرینی چیست؛ شاید بد نباشد کمی تاریخ این واژه را مطالعه کنیم. واژه کارآفرین (Entrepreneur) واژه‌ای فرانسوی است که اولین بار در سال 1723 برای توصیف این موضوع در یک لغت­نامه فرانسوی استفاده شد. این مفهوم از همان ابتدای شکل‌گیری علم اقتصاد مورد توجه اقتصاددانان کلاسیک بود.مطالعه این موضوع به مطالعات ریچارد کانتیلون اقتصاددان ایرلندی-فرانسوی در اواخر قرن 17 و اوایل قرن 18 میلادی بر­می­گردد.

بر اساس تعریف ژان بتیست اقتصاددان و تاجر فرانسوی قرن نوزدهم، کارآفرینی، منابع اقتصادی را از یک حالت با بهره‌وری پایین به حالتی با بهره‌وری بالاتر منتقل می‌کند. فرصت‌های کارآفرینی ممکن است در توسعه یک برنامه کسب‌و‌کار، بکارگیری منابع انسانی جدید، کسب منابع مادی و مالی جدید، رهبری، مسئولیت پذیری برای موفقیت و شکست تجاری و ریسک گریزی است. برای موفقیت کارآفرینی در یک جامعه باید شرایط لازم برای توسعه کارآفرینی فراهم باشد.

اکوسیستم کارآفرینی

یک اکوسیستم کارآفرینی دارای ویژگی‌هایی است که منجر به تشویق کارآفرینی در آن جامعه و توسعه اقتصادی جامعه از این طریق می‌شود. برای ایجاد چنین اکوسیستمی یکی از مهم‌ترین عوامل نقش دولت در ایجاد برنامه‌ها و خدماتی است که کارآفرینی را تشویق کند و از کارآفرینان و استارتاپ‌ها حمایت کند. یکی دیگر از عوامل مهم برای ایجاد چنین اکوسیستمی وجود سازمان‌های غیر دولتی برای مشاوره دادن و حمایت از کارآفرینی است. همچنین وجود گروه‌های ذی‌نفوذ کسب‌و‌کار‌های کوچک برای لابی کردن با دولت به منظور حمایت از برنامه‌های کارآفرینی و ایجاد قوانین دوست‌دار کسب‌و‌کار در شکل‌گیری اکوسیستم مناسب کارآفرینی نقش دارد.

طبقه‌بندی کارآفرینی

کارآفرینی با توجه به ماهیت و اندازه‌اش نیز قابل طبقه‌بندی است. یکی از انواع کارآفرینی، کارآفرینی کسب‌و‌کار‌های کوچک مانند: مغازه‌ها، کارگاه‌های کوچک، مراکز مشاوره و ... است؛ که معمولاً به وسیله خود کارآفرین اداره می‌شود و منابع انسانی آن نیز از بستگان و نزدیکان فرد کارآفرین یا از متخصصان محلی تأمین می‌شود. معمولاً هدف چنین کسب‌و‌کار‌هایی تبدیل شدن به کسب‌و‌کار بزرگ با سودآوری بالا نیست. چنین کارآفرینانی برای تأمین سرمایه ممکن است از وام‌های موجود برای راه‌اندازی کسب‌و‌کار‌های کوچک و یا قرض گرفتن از دوستان و آشنایان استفاده کنند. شکل دیگر کارآفرینی مربوط به استارتاپ‌هایی است که با هدف ایجاد تغییرات مهم شکل می‌گیرند. این نوع کسب‌کار‌ها معمولاً افراد متخصص با خلاقیت بالا و مخترعان و متخصص‌ترین افراد را استخدام می‌کنند. با توجه به سرمایه‌گذاری این نوع شرکت‌ها در طرح‌های پژوهشی برای تبدیل این طرح‌ها به محصولات قابل ارائه به بازار، این نوع از کسب‌و‌کار‌ها نیازمند منابع مالی بزرگی نیز هستند. نوع دیگر کارآفرینی مربوط به شرکت‌های بزرگ است. با توجه به تغییرات سریع تکنولوژی و رقابت شدید در بازار، این شرکت‌ها نیازمند ارائه محصولات و خدمات نوآورانه به مشتریان برای باقی ماندن در رقابت هستند. به این منظور ممکن است اقدام به ایجاد شرکت‌های دیگری کنند یا درون شرکت خودشان اقدام به تولید این محصولات و خدمات جدید نمایند. نوع دیگر کارآفرینی، کارآفرینی اجتماعی است. این نوع کارآفرینی در سال‌های اخیر توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. موسساتی از این دست برای کسب سود ایجاد نمی‌شوند بلکه هدف آن‌ها حل یکی از مشکلات اجتماعی به شیوه‌ای نوآورانه از طریق ارائه محصول یا خدمات جدید یا ایجاد تغییرات در محصولات و خدمات موجود است. با توجه به این موضوع کارآفرینی اجتماعی نیازمند حمایت‌های اجتماعی و دولتی برای به ثمر رسیدن است.

دلیل اهمیت کارآفرینی چیست؟

حالا که می‌دانیم کارآفرینی چیست باید ببینیم چرا کارآفرینی مهم است. در سیستم‌های اقتصادی مبتنی بر اقتصاد بازار تولیدات بخش خصوصی از اهمیت زیادی در توسعه اقتصادی کشور برخوردار است. بنابراین اقتصاددانان کلاسیک اولیه به کارآفرینی توجه زیادی داشتند. با پیشرفت تکنولوژی و افزایش عرضه و تقاضا برای محصولات جدید کارآفرینی توجه بیشتری را به خود جلب کرد. در صورت وجود اکوسیستم مناسب برای کارآفرینی، افراد کارآفرین با روش‌های خلاقانه و مدیریت آگاهانه و هدایت نیرو‌های انسانی، خصوصاً افراد نوآور و همچنین با به خدمت گرفتن منابع مالی و مادی کافی از طریق ایجاد و توسعه محصولات و خدمات نوآورانه خود می‌توانند شیوه زندگی ما را با این کالا‌ها و خدمات متحول کنند. علاوه بر این کارآفرینی از طریق پیدا کردن راه‌های نوین برای تولید و عرضه خدمات و محصولات و ایجاد خدمات و محصولات جدید با بکارگیری منابع موجود موجب افزایش تولید و در نتیجه افزایش اشتغال می‌شود. در کشور ما ایران هم کارآفرینان با تلاش زیاد و بکار گرفتن نیروی انسانی متخصص اقدام به تولید کالای ایرانی با کیفیت می‌کنند که علاوه بر تأمین نیاز داخلی با صادرات آن به بازار‌های جهانی به رشد و توسعه اقتصاد کمک می‌شود.

به چه کسی کارآفرین می‌گویند؟

حالا که می‌دانیم کارآفرینی چیست و چرا اهمیت دارد باید ببینیم کارآفرین کیست؟ همان¬طور که قبلاً دیدیم از نظر تاریخی واژه کارآفرین اولین بار در 1723 در یک لغت‌نامه فرانسوی ظاهر شد. همچنین ریچارد کانتیلون اقتصاددان ایرلندی-فرانسوی کارآفرین را به عنوان فردی تعریف کرده است که قیمت مشخصی را برای یک محصول پرداخت می‌کند و آن را به قیمت نامعلومی می‌فروشد، درباره کسب و استفاده از منابع تصمیم می‌گیرد و ریسک تجاری را می‌پذیرد.

تعاریف دیگری نیز توسط اقتصاد‌دانان برای توصیف فرد کارآفرین ارائه شده است. یوزف آلویس شومپِیتر اقتصاددان سیاسی اتریشی-آمریکایی معتقد بود که محیط دائماً در حال تغییر، اطلاعاتی را درباره تخصیص بهینه منابع برای رسیدن به بهره‌وری بیشتر فراهم می‌کند، بعضی از افراد پیش از بقیه متوجه این اطلاعات می‌شوند و از آن‌ها برای کسب سود کارآفرینانه استفاده می‌کنند. باید توجه کنیم که کارآفرینان الزاماً صاحبان ایده‌ها نیستند. کارافرینان در واقع رهبرانی هستند که با بکارگیری افراد نوآور و صاحب ایده، تأمین سرمایه و تخصیص بهینه منابع ایده‌ها را به واقعیت تبدیل می‌کنند. کارآفرینان برای پیدا کردن افرادی با ایده‌های نو نیازمند تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه هستند و خودشان نیز با بکارگیری نیرو‌های متخصص و نوآور به تقویت این ارتباط کمک می‌کنند.

---

حتما بخوانید: «چگونه کارآفرین شویم؟ گام به گام کارآفرینی» 

---

وضعیت کارآفرینی در ایران به چه شکل است؟

برای رشد و توسعه فرهنگ کارآفرینی نیازمند اکوسیستم مناسب کارآفرینی هستیم. وجود چنین اکوسیستمی به معنی وجود قوانین، مقررات و سازمان‌های حمایت کننده و تربیت کننده افراد کارآفرین است. بنابراین به وجود آوردن چنین سیستمی نیازمند همراهی همه جامعه برای ساختن بستر‌های مناسب برای توسعه کارآفرینی است. یکی از منابع اصلی مورد نیاز برای کارآفرینی وجود نیروی متخصص است. امروزه در ایران سالانه بیش از 5000 نفر از رشته‌های گوناگون مهندسی فارغ‌التحصیل می‌شوند. منابع مواد اولیه نیز به وفور در ایران در دسترس است. یکی دیگر از عوامل مورد نیاز برای کارآفرینی تأمین سرمایه است که در این موضوع ایران نیازمند تغییراتی است تا کارآفرینان به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کنند. همچنین قوانین باید به گونه‌ای اصلاح شوند که محیط برای رشد کارآفرینی مناسب گردد.

کارآفرینی چگونه باعث بهبود وضعیت جامعه می‌شود؟

بهبود وضعیت جامعه و افزایش کیفیت زندگی

با توجه به مطالب گفته شده می‌توان به این نتیجه رسید که کارآفرینی از راه‌های گوناگونی به بهبود وضعیت جامعه کمک می‌کند. کارآفرینی می‌تواند با تبدیل ایده‌ها به محصولات جدید و ارائه آن‌ها به بازار زندگی افراد جامعه را متحول کند و کیفیت زندگی آنها را افزایش دهد. برای مثال مایکروسافت با معرفی ویندوز نحوه استفاده ما از کامپیوتر را دگرگون کرد و این امکان را که از کامپیوتر به صورت گسترده در خانه، ادارات استفاده شود را فراهم کرد.

اشتغال زایی

یکی از منابع اساسی لازم برای تحقق کارآفرینی نیروی انسانی است. کارآفرینان با استخدام نیروی انسانی مورد نیاز کسب ‌و‌کارشان سطح اشتغال را در جامعه بالا می‌برند. آن‌ها با پیدا کردن راه‌های نوین برای تولید محصولات در شرایط گوناگون به ادامه اشتغال و کسب درآمد نیرو‌های خود و در نتیجه افزایش کیفیت زندگی آن‌ها کمک می‌کنند. یکی از مثال‌های خوب برای این موضوع آقای محمد کریم فضلی بنایانگذار گروه صنعتی پاکشو است. در سال‌های جنگ 8 ساله ایران و عراق به علت مشکلات اقتصادی بسیاری از صنایع اقدام به تعدیل نیروی انسانی کردند. ولی ایشان با استفاده از صادرات مانع بیکارای نیروی انسانی شدند و طی سال‌های پس از آن نیز با راه‌اندازی شرکت‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف این راه را ادامه دادند.

---

مقاله مرتبط: «خرید کالای ایرانی چگونه به رونق کسب‌و‌کار داخلی کمک می‌کند؟»

---

بنابراین کارآفرینان با استفاده بهینه‌تر از منابع و افزایش بهره‌وری آن‌ها منجر به بهبود شرایط اقتصادی و در نتیجه شرایط زندگی در جامعه می‌شوند.آنها با ایجاد محصولات و خدمات جدید، افزایش سطح اشتغال و افزایش بهره‌وری منابع به بهبود شرایط اقتصادی و کیفیت زندگی کمک می‌کنند.

نتیجه‌گیری

نمونه‌های موفق کارآفرینان خصوصا در قرن بیستم با تحولاتی که در محصولات و خدمات ایجاد کرده‌اند شیوه زندگی ما را تغییر داده‌اند. با توجه به نقش گسترده کارآفرینی در تحولات اقتصادی، واژه کارآفرینی چیست و به چه کسی کارآفرین می‌گویند یکی از پرسش‌هایی است که افراد بسیاری خصوصاً اقتصاد‌دانان را از قرن 17 میلادی به خود مشغول کرده بود. کارآفرینی در واقع راه‌اندازی کسب ‌و‌کار یا ایجاد تغییرات نوآورانه در شیوه‌های آن با ارائه محصولات و خدمات نوآورانه یا تغییر نوآورانه در نحوه تولید و یا ارائه آن‌ها با بکارگیری و مدیریت منابع انسانی، مادی و سرمایه، و افزایش بهره‌وری آن‌ها با قبول ریسک و در نتیجه افزایش سودآوری است. یکی از نمونه‌های موفق کارآفرینی در سطح ملی گروه صنعتی پاکشو است که با تولید مواد شوینده، بهداشتی و آرایشی گوناگون ضمن ایجاد اشتغال به بهبود کیفیت زندگی ایرانیان نیز کمک شایان توجهی کرده است.